Πατριωτισμός και Εθνικισμός, δυο διαφορετικές έννοιες

Αυτό το άρθρο θ' ασχοληθεί κυρίως με την αποσαφήνιση κάποιων σημαντικών εννοιών μέσα από τις ιστορικές τους φάσεις που έχουν να κάνουν με την Πατρίδα και το Έθνος.

Κατ αρχήν οι άνθρωποι αποτελούν μέρος του ζωικού βασιλείου και διαφέρουν μόνο στην λογική από τα υπόλοιπα ζώα. Χωρίζονται σε φυλές, οι οποίες αποτελούν μια βιολογική πραγματικότητα, με βάση κυρίως το χρώμα. Το αν θα είσαι Έλληνας, Γερμανός ή Ιάπωνας είναι καθαρά τυχαίο γεγονός. Όταν μια φυλή καταφέρει να αναπτύξει πολιτισμό αρχικά γλωσσικό και ακολούθως επιστημονικό ανάγεται στο φαινόμενο που ονομάζουμε έθνος.

Γι αυτό το περιεχόμενο της λέξης έθνος περικλείει την πολιτισμένη φυλή η οποία έχει συνοχή και διακρίνεται από τις υπόλοιπες ως προς την γλώσσα, τη θρησκεία, τα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα κλπ. Σε ατομικό επίπεδο ο άνθρωπος έχει έμφυτο το αίσθημα του πατριωτισμού, δηλαδή της αγάπης προς την πατρίδα. Πατρίδα εννοούμε τον γεωγραφικό χώρο στον οποίο ζει ένας λαός. Στην Κρήτη η...

Πατρίς ονομαζόταν Μητρίς γιατί η οικογένεια ήταν μητριαρχική. Η μεγάλη σύγχυση που επικρατεί είναι στο ποια λέξη πρέπει να χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε την αγάπη μας προς το έθνος, δηλαδή το σύνολο των πολιτιστικών και ιστορικών στοιχείων μιας φυλής, ενός λαού. Η πρώτη έννοια είναι ο εθνισμός, η οποία όμως σημαίνει μονάχα αγάπη προς το έθνος χωρίς συμμετοχή και δράση για την συνέχιση του. Η δεύτερη περικλείεται στην λέξη εθνικισμός, δηλαδή την αγάπη προς το έθνος και ο αγώνας για την επιβίωση και επικράτηση του. Πολλοί πιστεύουν ότι ο εθνικισμός είναι ταυτόσημος με την φασιστική ιδεολογία, δηλαδή κάτι το ακραίο και το ξένο.

Ας δούμε όμως τι έγραψε ένας από τους μεγαλύτερους δημοκράτες του 20ου αιώνα (γι αυτή του την δημοκρατικότητα φυλακίστηκε από την ελληνική κυβέρνηση το 1922), ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου.

« Ο ιμπεριαλισμός και ο Εθνικισμός έχουν την αυτήν ρίζαν, το κοινωνικόν ένστικτον. Αλλ’ ενώ ο εθνικισμός θέλει την σύμπτωσιν κρατικών και εθνικών ορίων, ο ιμπεριαλισμός επιδιώκει την επέκτασιν των κρατικών ορίων πέρα από τα Εθνικά. Ο εθνικισμός ενός έθνους αναγνωρίζει και συμβιβάζεται με όλους τους άλλους εθνικισμούς, ως εκ τούτου έχει αμυντικόν χαρακτήρα και ημπορεί να αποτελέση την βάσιν ειρηνικών σχέσεων των εθνών, αποτελεί τον αλτρουϊστικόν εθνικισμόν, όπως είπαν. Ο ιμπεριαλισμός ενός Κράτους αποτελεί κατ’ ανάγκην άρνησιν των άλλων ιμπεριαλισμών, ημπορεί να συμβιβασθεί με αυτούς μόνον προσωρινώς και διά τούτο έχει επιθετικόν χαρακτήρα.»

Οπότε δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τον «καλό» πατριωτισμό με τον «κακό» εθνικισμό. Ανόμοια πράγματα δεν μπορούν να συγκριθούν. Αυτό που γίνεται σήμερα είναι η διαβολή και διαστρέβλωση μιας καθαρά αγνής περιεχομένου έννοιας. Τέλος ο εθνικισμός είναι κοσμοθεωρία και όχι ιδεολογία διότι απαντά σε καίρια υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπου και δεν βασίζεται σε συγκεκριμένες θεωρίες όπως ο σοσιαλισμός και ο κουμμουνισμός.

Aπό το Έλληνες Αντεπίθεση.