Οι "γνωστοί-άγνωστοι"

Εφημερίδα "Καθημερινή"
Του Πάσχου Μανδραβέλη

Χρόνια τώρα, σχεδόν σε κάθε διαδήλωση παίζεται ένα γνωστό σενάριο. Κάποιοι -διακόσιοι, τριακόσιοι, χίλιοι; - αρχίζουν τον πετροπόλεμο με την αστυνομία και τις καταστροφές. Αυτοί κατά περίεργο τρόπο παρεισφρέουν στα μπλοκ των νομοταγών, με μια ιδιαίτερη προτίμηση στα μπλοκ του ΣΥΡΙΖΑ. Γίνονται συλλήψεις και ποτέ κανείς από τους συλληφθέντες δεν έχει σχέση με τα επεισόδια. Αυτό -κατά περίεργο επίσης τρόπο- το πιστοποιούν κάποιοι συνιστώντες τον ΣΥΡΙΖΑ.
Βγαίνουν οι συνήθεις ανακοινώσεις του στυλ «καταγγέλλουμε την αλόγιστη χρήση χημικών από την πλευρά της ΕΛ. ΑΣ. και τις απρόκλητες επιθέσεις εναντίον των μαθητικών και φοιτητικών μπλοκ που συμμετείχαν στην πορεία». Φτιάχνεται ένα κίνημα συμπαράστασης προς τους «αδίκως συλληφθέντες» και στην επόμενη διαδήλωση πάλι όλοι αναρωτιούνται «μα, δεν μπορούν να πιάσουν αυτούς τους 200 - 300 “γνωστούς-αγνώστους”;»...Μέχρι που έρχεται το κρεσέντο της επαναστατικής πάλης και καίγεται η Αθήνα. Τότε, όλοι ελεεινολογούν τους «γνωστούς-αγνώστους» · κάποιοι επειδή έχασαν το βιος τους και κάποιοι επειδή όπως λένε «αμαυρώνονται οι αγώνες τους».
Το άλλο στερεότυπο που ανακυκλώνεται κάθε φορά είναι ότι αυτά είναι «μεμονωμένα επεισόδια» που γίνονται από «ελάχιστους διαδηλωτές». Το πρώτο είναι ψέμα: επαναλαμβανόμενα επεισόδια δεν μπορεί να είναι «μεμονωμένα». Από την άλλη μεριά, ο μεγάλος όγκος πραγματικά διαδηλώνει ειρηνικά και υφίσταται τα αποτελέσματα της δράσης των «γνωστών-αγνώστων». Όμως, αρκούν είκοσι άτομα για να κάνουν κόλαση μια ειρηνική πορεία. Η αναλογία δεν παίζει κανένα ρόλο. Στο κάτω κάτω της γραφής, δεν σκοτώνουν κάθε μέρα οι αστυνομικοί μαθητές. Αρκεί ένας φόνος για να προβληματιστούμε.
Ο «γνωστός-άγνωστος» είναι μια από τις ιδεότυπες φιγούρες της μεταπολίτευσης, κάτι σαν τον «αυθαίρετο οικιστή» ή τον «εισφοροφυγά». Χρειάζεται εκεί έξω για να μην αλλάζει τίποτε. Είναι πάντα «αόρατος» για να έχουμε κάποιον να ελεεινολογούμε, είτε για την οικιστική καταστροφή είτε για τα χάλια των ταμείων είτε για τις καταστροφές στις διαδηλώσεις. Μόλις αποκτήσει πρόσωπο, μόλις δηλαδή κατηγορηθεί κάποιος, ανακλαστικά σχεδόν όλοι σπεύδουν να τον αθωώσουν: «αυτόν με το χαμόσπιτο βρήκαν;», «τι να σου κάνει ο μικρομεσαίος με τους πέντε εργαζόμενους;», «το παιδί απλώς περνούσε από τον τόπο του συμβάντος». Δεν ισχυρίζομαι ότι όλοι όσοι κατηγορούνται είναι ένοχοι, απλώς είναι εντυπωσιακή η πρεμούρα αθώωσης πριν από τη δίκη, σαν να μη θέλουμε ποτέ να αποκτήσει πρόσωπο η κάθε τύπου αυθαιρεσία.
Το άλλο στερεότυπο που ανακυκλώνεται έπειτα από κάθε διαδήλωση είναι τα κοινωνικά προβλήματα πίσω από τις ταραχές. Αυτά είναι υπαρκτά: η βία στους δρόμους είναι το σύμπτωμα των πολλαπλών ελλειμμάτων στην κοινωνία. Υπάρχουν παιδιά που δεν βλέπουν στον ήλιο μοίρα, υπάρχουν ελλείμματα παιδείας, υπάρχουν αδικίες στους εργασιακούς χώρους και αστυνομική αυθαιρεσία που δημιουργεί οργή. Αυτά είναι προβλήματα που η κοινωνία μας πρέπει να αντιμετωπίσει. Δεν μπορεί όμως να χρησιμοποιούνται ως δικαιολόγηση της ανομίας, διότι έτσι γίνεται διπλό το κακό· και οι διεκδικήσεις αμαυρώνονται και η παρανομία δικαιολογείται. Έστω υπογείως. Τα άγουρα μυαλά κάνουν περίεργους συνειρμούς που καταλήγουν σε όλο και πιο βίαιες πράξεις.